De nachmerrie van Seent Hubertus.

27-09-2012 13:41

E frisj nachwèndsje deeg de toegesjaove floere gerdieng näölekes boezjere. D’r veenstersjlaag sjtóng wagewied óp en ’n verlaore nachuul reep över d’r  beusj va Loeëgau. D’r Villa Fura waor nao ’ne lange, zjwoele daag in ’ne keule, depe sjlaop verzoonke. D’r vólle mond gleujde an ’t firmamaent en va wiet kloonk ’t baoëke van ’ne wóóf över de berg. D’r èènhaoën an d’r raand van d’r beusj sjrabde gedecideerd d’r groond oonder ziene leenkerpoeët lós.

 

“Nèè! Nèè, dat wil ’ch nèèt! Dat bèn ’ch nèèt!”, reep d’r Hubertus oet terwiel e bajend in d’r zjwèèt rechóp vloog in zie bèd.

“Has-te wer de nachmoor óp bezeuk?”, grauwelde d’r Floribertus nog haof in d’r sjlaop.

“D’r verdaolt euch. Ich bèn dat neet. Laot mich lós.” Weeld hoof d’r Hubertus mèt z’n erm öm zich heer.

“Wer wakker, Huppie, doe bès an ’t dreume.” D’r Floribertus hoof zich rech en pakde d’r Hubertus bie de sjówwere en probeerde ’m wakker te sjöddele.

“Laot mich lòs!”, sjrieëwde d’r Hubertus en e hoof d’r Floribertus e paar ordaenteleke sjlaeg öm de oeëre.

“Mae verdómme, Hoebaer, noe sjèj oet! Bis-doe haarwillig waoëre?” D’r Floribertus sjpróng oet ge bèd en reep: “Wer wakker! Hoebaer, wer in hiemelsnaam wakker en vertèl mich was-te gedreumd has. Zoot dae verrèkde Martel wer achter dich aa?”

 

D’r Hubertus zoot verpópzakt roond zich heer te kieke. E wreef zich de ówwe oet en begoes zich bietsje bie bietsje te realisere dat-e gedreumd how.

“Wieër ’t d’r Martel mer gewes”,  uzeerde e sjtillekes vör zich oet, nog gaans in d’r ban va wat e in zieng nachmerrie how mètgemakd. “Wieër ’t dem mer gewes”.

 

D’r Floribertus begoes obstinaat dör de groeëte sjlaopkamer te iesbaere. E waor doeëdmeuj. Dit waor noe al de zoeväölste nach achterèè dat e neet rujjig how kinne sjlaope. Al ’n dieke waeëk how d’r Hubertus las va nachmerries. Ze gónge bies noe ömer över d’r Karel Martel dae ‘m achtervólgde. D’r hofmeier how ‘m dudelek de wach aa-gezag en ‘m óp gezatte tieje ooch richtig laote veule dat ’t ’m gemiengd waor. De jachhón vergiftigd, de bètste paeërd geklowd en de väörige waeëk waor ’t visjerssjip, dat langs Moeze loog, verroeweneerd.

D’r Karel Martel vón dat haeë, en gènge van z’n haofbreursj, d’r rechtmaotige ópvólger van d’r Pepien va Herstal wieër. De kèrk besjoewde ’m evvel es ’ne bastaard want ze erkaant d’r friedeltroew van zieng owwersj, d’r Pepien en de Alpaïde, neet en excommuniceerde d’r Pepien daoväör.  D’r Martel sjtóng d’r óp dat de kèrk d’r friedeltroew erkaant, die de keender de keuze goof öm de familielien van d’r pap óf die van de mam wieër te zette.  E legitimeerde zieng ópvólging dör de keuze vör de lien van de Alpaïde en noeëmt zich ’ne Karolinger.  De kèrk bleef evvel de rechtmaotighèèd van ópvólging in twiefel trèkke en d’r Martel ergde zich greun en gries an de pauseleke traktate över de oonoontbeendbaarhèèd van ’t kèrkelek huwelek, dat ópvólging via de manneleke lien väörsjreef. Väöral de recaente publieke dreiginge mèt excommunicatie an zien adres how koeëd blood gezat.

D’r Hubertus wis mer al te good dat d’r Lambertus d’r kèrkeleke ban van d’r Pepien va Herstal mèt z’ne doeëd how mótte betale mae e wis ooch dat e d’r poeët sjtief moes haowe. D’r paus, dae ’m ègeshandig töt bissjóp how gewiejd wie d’r Lambertus sjtorf en haeë toevallig zjuus in Roeëme waor, how ‘m klaor en dudelek z’n insjtructies gegaeve. Es e ’t riskeerde mèt d’r Martel mèt te goeë, zat d’r paus ‘m an ’n ziej.

In dae oongemekkeleke spagaat miengde d’r Hubertus dat ‘m niks andersj överbleef es de ópvattinge van de kèrk över de oonrechmaotige beneuming van d’r Martel es hofmeier te blieve verkondige. De väörige waeëk nog how e in ’t vrówwekloeëster va Belisia d’r över gepraedigd terwiel e gaans good wis dat ’t zjuus in dat kloeëster wiemelde van de Martel-adepte . D’r daag d’r óp waor ’t vissjersjip dan ooch a regel mèt e biel bewèrkd. D’r Floribertus how d’r Hubertus van te väöre al gezach dat e zich an e-zoe get zów kinne verwachte es e fórsj va laer zów trèkke in ’t Landradakloeëster. D’r Hubertus how neet wille loestere en daomèt how e zich ooch de ergernis van d’r Floribertus óp d’r haos gehaold, dae ’ne mieë diplomatieke waeg väörsjtóng.

 

“Es ’t d’r Martel neet waor, wae waor ’t in gódsnaam da!” reep d’r Floribertus oet. “Ich begin dat gedreums van dich kótsemeuj te waeëre. Doe has ’t dichèges gezökd! En noe guns-te mich gèng èng nach mieng rów mie. Ich bèn da wal ’ne sjtaerke, jònge miensj, mae ’ch begin zoe langzamerhaand waal an ’t èng va mie Latien te kaome. Allè, kal dich oet. Wae waor ’t, dae dich naozoot?”

 

“’t Zoot mich nieëmes nao. Ich zoot achter ander aa, mae ‘ch bèn dat neet.”, kuumde d’r Hubertus mèt de nuédige mismood in g’n priej. “Ich bedoel, ich waor ’t wal in die nachmoor mae dat is oonmäögelek. Floor, zoe’ne iemeltège dreum han ‘ch nog noeëts gehad. De luuj waore gaans aandersj aa-gedoeë, kalde gaans vraem en ze howwe kare die ramaent makde en zoonder paeërd tóch voeërte över gaanse hel waeg. Mae ’t waor hie, dat zjwaer ’ch dich. D’r dreum sjpelde zich hie aaf. Hie, d’r waeg aaf nao de Fur. Alles waor gaans aandersj en zelfs d’r Villa Fura waor voet. Radikaal e-weg. Allèng mer mie graas, wèjje en hage en ’t how bekaans gaar gene beusj mie. En ’t allersjtómste waor dat ‘ch dat allemaol ooch nog ‘ns de normaalste zaak van de waelt vón.”

 

D’r Floribertus góng zich óp d’r raand van ‘t bèd zitte. “Ja, dat is vraem, ’n kaar die van allèng vieërt. Mae Huppie, wae zootste da nao?” D’r Hubertus waor mètstens ’n nuchtere miensj en waor neet gow van zie sjtök te brènge, mae noe waor e gaans oet z’n daoë en d’r Floribertus bekaeëk ‘m da ooch get geamuzeerd. E-zoe frael zoog e d’r Hubertus neet dik. Zie gezich betrók evvel direc wie e zoog dat de ówwe van d’r Hubertus vool traone lepe.

 

“’t Goof hie zoeget wie kreeg. Ich waor d’r aa-veurder van èng van de twieë kaampe – of waore-n-’t d’r driej? - en leep mèt hoonderde luuj achter mich aa d’r berg aaf. Ze howwe zjoeër kèttinge bie zich en kule en gael-zjwarte drapo’s mèt ’ne liebaert d’r óp. Väöl luuj howwe get greun-griezig gevleks aan en dieke bótte. Ich waor ze gaoë haoële bie de Maere en moes daoväör ’n oonbewakde grens över. En ’ch vón dat normaal. Mós-te dich ’ns voetdoeë Floor, ’ch vón ’t gaans normaal dat ’t ’n grens how tösje de Maere en Fura. Wie is ’t in godsnaam mäögelek?”

“In dreume is aal mäögelek en es-me ’n nachmoor haat, tja, da is ’t neet zoe plezerig wat me väörgezat kriet. Mae wie góng ’t wieër of waor dat al aal?”

 

“Nèè, nèè, ’t gèèt nog wieër.”, zach d’r Hubertus flót. “Wie ’ch  hie aankieëm heel ’ch mich get an ’n ziej en wie mich gene zoog leep ’ch allèng nao ’n plaatsj in de wèjje oeë ’ne groeëte, iezere dèksel loog. Ich noom d’r reenk, dae d’r óp loog, in de heng en trók d’r dèksel óp. Ich leep get trepkes aaf en doe raojs noeëts oeë ’ch doe oetkieëm?”

“Vertèl óp”, zach d’r Floribertus nuujsjierig.

“Mae in ós kazematte, die van d’r Villa Fura nao de Fur lope! Ich leep dör d’r sjtikduustere gaank bies ’ch inèns óp ’n hóte däör sjtaoët. Ich duujde ’ns fórsj d’r taege en doe kieëm ’ch oet in ’ne koosjtaal. D’r oonderaeërdse gaank kieëm oet in de sjtel van ’ne hóóf en dao wónde ’ch. Oonderwiel lepe mieng luuj d’r berg aaf en ’ch zat mich achter e apparaat. Ich pakde dao e dèèl vanaaf en heel dat an ’n oeër. Ich hoeërt e raar geluid mae vón dat gaar neet raar. Ich driejde noemere in ’n sjief en doe hoeërt ’ch gereenkel en daonao ’n sjtèm. En jao, noe wie ’ch  ’t mich herinner, die sjtèm gelaeëk sjtaerk óp de dieng, Floribertus. Mae zoeget  kènt tóch gaar neet. Wie kènt dat noe…Wat is dit allemaol?” jaomerde d’r Hubertus in de war.

 

“Mieng sjtèm kan dat neet zieë gewes, Huppie. Ich bedoel, ’ch han tóch nog noeëts an zoe’n apparaat gekald.” griemelde d’r Floribertus.

“Haow nog get d’r gek mèt mich”, vloog d’r Hubertus kruttelig oet. “Es-te niks baeëters wèts te doaë es mich get te belaache, da vertèl ’ch dich niks mie.”

“Jao, jao, ’t is al good. Doeg dich tóch gèè lèèd aa. ’ch Zal neet mie d’r mèt laache mae das doe zoe oet ’t huuske geraks bie ’t hure va mieng sjtèm in dieng dreume, vernaem ‘ch natuurlek tóch wal gaer.”

D’r Floribertus wreef mèt z’n leenkerhaand ’n blón, gekrólde lók achter z’n leenkeroeër en zach doe kordaat: “Mae good, vertèl wieër want ’ch wil wal ’ns  wète wae ’t zich in d’r kóp hölt öm in dis gódsverlaote dèl ’ne kreeg te veure.”

“Gódsverlaote dèl? Floor, vergaeët neet oeë das-te bes! Doe bès hie óp d’r Villa Fura in de sjlaopkamer van d’r Hubertus, graaf va Loeëgau en bisjóp va Mestreech bies Luuk!”

D’r Floribertus laachde in zich ège wie e zoog dat d’r Hubertus, zjuus wie ömer, get óbsjtandèg waoërt es e zich die lók achter de oeër deeg. E begoes sjienges wer richtig truuk óp g’n aeërd te kaome.

   

“Mae good”, vervólgde d’r Hubertus sjtaandvastig, “Ich vertèlde doe in ’n vraem taal – die ’ch waal kalde en versjtóng in dae dreum - dat de vrun oet Flandere in aantóch waore en dat-e zich moes tòwwe. Noe mós-te mich ‘ns vertèlle Floor, saer wienieë haant vaeër vrun in Flandere? Hum, saer wienieë?”

D’r Floribertus kaeëk ’n ander ziej oet öm d’r griemel öm ziene moond te verberge. E zach niks en doerf d’r Hubertus ooch neet aa te kieke. De kaans besjtóng dat e dan in ‘ne helle laach zów oetbarsjte. De sjtilte doorde neet lang of d’r Hubertus vertèlde wieër.

“Wie ‘ch mieng luuj zingenterre hoeërt aa-kaome - ze zónge zoeget va Ze zulle hem niet taehaeme… -  leep ’ch nao boete en zoog oonder an de Fur hoonderde ander luuj sjtaoë, ooch mèt drappo’s. Gael, mèt ’ne knalroeëje haan d’r óp. Langs d’r kaant, d’r tössje in, sjtónge sóldaote óp paeërd mèt sjèlder vör zich en zjwarte lang prengele in de heng. Gene ene sabel en gèè èè harnas han ‘ch gezieë. Gèng lans, gèè zjwaard en óch gèng baozjoere. Wie wilt me noe in hieëmelsnaam mèt sjèlder en prengele ’ne kreeg veure, vroog ’ch mich aaf wie ’ch bergóp leep nao mie kaamp. Ich góng väör mieng luuj sjtoeë en driejde mich öm en doe…nèè, nèè…”, fluusterde d’r  Hubertus. Mèt groeëte angsowwe heel e zich d’r kóp mèt de twieë heng vas en d’r Floribertus noom ’m zach in zieng erm.

 

“Sjtil noe mer Huppie, ’t waor tòch mer ’ne akelige dreum. Al mót ’ch zègke dat ’ch bliej bèn dat ’ch ’m neet èges gedreumd han. Dreume vertèlle in vraem bèlder tóch dek an wat-me zich  verwachte kènt.”

 

“’t Waor neet allèng dieng sjtèm an dat apparaat,” zach d’r Hubertus mèt ’n gesjmoorde sjtèm in d’r haos van d’r Floribertus, “doe waors d’r aa-veurder van d’r groep mèt de hanedrappo’s. Doe sjtóngs in ’t midde väör dieng luuj en hóws ’ne sjtek in dieng heng. Doe reep ’ch aa-valle en doe reeps attak en doe begoes ’t van alle kaante inèns te blikseme. Mae zoonder dónder.”

D’r Hubertus hoof zich rechóp en zach verbouwereerd: “Dao waor gene dónder, Floor, en ’t bliksemde dat ’t verrèkde en ’ch waor dao ooch nog bliej mèt. En ’ch wis –  ich wèèt nèèt wie, mae ’ch wis ‘t - das doe dao ooch bliej mèt waors. Wie v’r dreigend en sjrieëwend ópèè aanlepe kieëm ’n hieël groeëte kaar, mèt e geweldig ramaent, tössje ós in gevare en sjpuujde water in ’n roonddriejende sjtraol die ós allemaol radikaal ömduujde.  Doe hoeërt ’ch get wie dónder en de luuj roond mich repe dat dat sjteenkbómme wieëre en dat v’r ós e-weg moesse make. ‘t Sjtoonk ópèns versjrikkelek nao rótte èjjer. De luuj lepe in d’r wille waeg alle kaante oet en doe…doe kieëm zoe’ne sóldaot óp mich aaf, sjpróng van zie paeërd en hów mich in d’r hóótgreep vördat ‘ch ’t good en waal wis. Wie e mich de heng achter d’r rugk vasboond mèt ’n dun iezer, zoog ’ch dat dich ’ne aandere sóldaot vas how en v’r vónne dat gaar neet aerg. Doe kieëme heup luuj naoder mèt apparate in de heng die óp ós bliksemde en doe…doe…doe bèn ‘ch wakker waoëre.”

 

Boete kriejde d’r haan. ’t Begoes klaor te waeëre. D’r Floribertus leet d’r Hubertus lós en sjtóng óp.

“Wat ’ne rare dreum. Zoeget vraems han ’ch nog noeëts gehoerd. Dat mót ’ch ech ’ns good laote bezeenke, Hubertus, väördat ’ch dao get va make kèn. Va wae waore die sóldaote ègelek? En dan die vaan mèt dae haan? Wètste zieëker dat dat gèng lelie waor?

D’r Hubertus loog voel en laankoet óp ge bèd en zach dat ‘t ‘ne roeëje haan waor. D’r Floribertus bekaeëk ‘m wie dao loog e momaent te laank en z’n zinne sjakelde.

“Allè, wat deunt v’r? Sjteunt v’r óp of wilste blieve liegke? V’r zówwe huuj dat visjerssjip an de Moeze gaoë reparere.”

D’r Hubertus miengde dat de boetelóch ‘m messjie wal good zów daoë en sjtóng ooch óp. Ze doge zich aan, sjnapde zich e broeëd, ’n sjeenk en e tönneke wien en ze sjprónge óp hön paeërd. Ze daverde d’r waeg aaf nao de Fur. Oonder an d’r berg heel d’r Hubertus get in en zach, wer gaans dör de nachmerrie övermant: “Hie waor ’t! Hie bliksemde ’t van alle kaante en dao waor v’r ooch nog bliej mèt.”

 

D’r Floribertus sjpetterde al dör de Fur en d’r Hubertus vólgde flót. Ze gove de paeërd de sjpaoëre en vloge wie ’ne piel oet ’ne baog d’r Loeëbeusj in.

D’r èènhaoën an d’r raand van d’r beusj kaeëk ze nao en grienslaachde.

 

© Bep Mergelsberg, 28.8.2008 

Voordracht tijdens LiLiLi-daag 2009, Heerlen